Houd schadelijke insecten uit je kweekruimte

🌿 Natuurlijk bestrijden van plagen bij binnen- en buitenteelt 🌱

Inleiding

Gewassen, of ze nu binnen (🏡 kassen, veranda's, grow-rooms) of buiten (🌻 moestuinen, tuinen) staan, worden vaak geconfronteerd met schadelijke insecten die plagen worden genoemd. 🐜 Bladluizen, 🕷️ mijten (rode spinnen), trips, 🪰 wittevlieg en 🐛 rupsen behoren tot de meest voorkomende plagen in de teelt.

In plaats van chemische pesticiden te gebruiken, is het mogelijk om planten op een natuurlijke en ecologische manier te beschermen. Dit artikel stelt preventieve methoden voor om plagen te voorkomen, evenals effectieve natuurlijke behandelingen tegen verschillende schadelijke insecten, geschikt voor zowel binnen- als buitenkweek. Elke oplossing wordt vergezeld van gebruiksadvies, gerichte plagen en voorzorgsmaatregelen om zowel duidelijk als educatief te zijn.

✅ Plagen natuurlijk voorkomen

Preventie is de eerste stap in een effectieve bestrijding van plagen. Door goede teeltpraktijken toe te passen, maak je de omgeving minder gunstig voor plaagdieren, wat het risico op besmetting sterk beperkt. Hier zijn enkele natuurlijke preventietechnieken, zowel toepasbaar binnen als buiten:

✨ Bodem mulchen (mulching)

Een organische mulch aan de voet van de planten beschermt de bodem en beperkt plagen. Mulchen betekent de bodem bedekken met organisch materiaal (stro, schors, grasresten, gevallen bladeren...) of minerale materialen. Deze beschermende laag biedt vele voordelen: het houdt de bodem vochtig, voorkomt waterstress die planten kan verzwakken, en reguleert de bodemtemperatuur (nuttig buiten bij hitte- of koudepiek). Indirect is een gemulchte bodem vruchtbaarder en evenwichtiger, wat de planten krachtiger maakt en minder vatbaar voor aanvallen. Bovendien beperkt mulch de groei van onkruid dat als schuilplaats of voedsel voor bepaalde plagen kan dienen. Ten slotte kan een dikke mulchlaag een fysieke barrière vormen voor bodem-insecten.

⚠️ Voorzichtigheid : Vermijd een te dikke of doorweekte mulchlaag die slakken en naaktslakken (andere moestuinplagen) kan bevorderen. Binnen kan men grote bakken of plantenbakken mulchen (met kleikorrels, kokosvezel...) om het vocht vast te houden, terwijl men erop toeziet dat er geen plaagdieren in schuilen.

🔄 Teeltrotatie

Buiten (moestuin, volle grond) pas je de teeltrotatie van het ene jaar op het andere toe. Dit betekent dat je niet onmiddellijk op dezelfde plaats planten van dezelfde botanische familie herplant. Door groenten en bloemen elk seizoen van plaats te veranderen, verstoor je de cyclus van specifieke plagen voor een bepaalde plant. Bijvoorbeeld, als een perceel is geïnfecteerd met koolwitjesrupsjes, vermijd dan om het volgende jaar kool te herplanten: de resterende eieren of larven vinden hun waardplant niet meer en kunnen zich niet voortplanten. Evenzo helpt rotatie bodemziekten te voorkomen. Bij indoor teelt (hydroponisch, bakken) kan men dit principe volgen: niet altijd dezelfde variëteit in hetzelfde substraat telen, of het substraat tussen twee teelten vervangen/vervangen om eventuele plaageieren te elimineren.

⚠️ Voorzichtigheid : Respecteer een rotatie van 3 tot 4 jaar voor gevoelige groenten (tomaten, kolen, prei, wortelen…), om de cyclus van gespecialiseerde plagen volledig te doorbreken.

🌸 Combinatieteelt en biodiversiteit

Sommige combinatieteelten kunnen plagen verdrijven of afleiden van uw hoofdgewassen. Dit is een effectieve techniek van plantgezelschap, vooral buiten of in de kas. Hier zijn enkele praktische voorbeelden:

• 🌼 Afrikaantjes (Tagetes)
  Afrikaantjes geven een sterke geur af die verschillende insecten en bodemparasieten afschrikt. Ze staan bekend om het verminderen van schadelijke aaltjes en het verdrijven van bepaalde insecten terwijl ze bestuivers aantrekken. Ze worden vaak midden in de moestuin tussen de groenten geplant.

• 🌺 Oost-Indische kers
  De Oost-Indische kers wordt gebruikt als lokplant voor bladluizen: ze trekt deze sterk aan die zich op haar stengels en bladeren vestigen in plaats van op uw belangrijke gewassen (rozen, groenten). Verwijder of vernietig vervolgens de besmette Oost-Indische kers.

• 🧄 Knoflook, ui, bieslook (Alliaceae)
  Deze planten met zwavelverbindingen hebben een algemeen afwerkend effect. Geplant aan de voet van rozen, tomaten of sla kunnen ze bladluizen, vliegen en schimmelziekten hinderen.
  (Uw artikel bevat al twee tips met knoflook: knoflookinfusie en geurbarrière, dus we gaan hier niet verder op in.)

• 🌱 Basilicum, munt, rozemarijn en aromatische kruiden
  Deze kruiden geven geurige etherische oliën af die schadelijke insecten verstoren. Bijvoorbeeld, basilicum geplant bij tomaten helpt wittevliegjes en tripsen weg te houden, terwijl pepermunt bladluizen en mieren verdrijft.

---

🐝 Nuttige insecten aantrekken

Naast afwerende planten kan men ook aantrekkelijke planten zaaien (lokplanten) om de aandacht van plagen af te leiden of hun natuurlijke vijanden aan te trekken.

👉 Bloemen rijk aan nectar en stuifmeel zoals fazantenoog, borage, cosmea, anthemis of zonnebloem trekken lieveheersbeestjes, zweefvliegen, sluipwespen en andere nuttige insecten aan. Deze roofinsecten zullen vervolgens de schadelijke insecten beperken.

👉 Plaats binnenshuis of in de kas potten met aromatische planten of nectarplanten dicht bij de gewassen of bij de ingang om van dezelfde voordelen te profiteren.

---

🌡️ Klimaatcontrole en hygiëne

De omgevingsomstandigheden spelen een cruciale rol bij de verspreiding van plagen, vooral binnenshuis waar het ecosysteem beperkt is. Hier zijn enkele belangrijke preventieve maatregelen:

💧 Vochtigheid

• Houd een aangepaste luchtvochtigheid aan.
• Voorbeeld: rode spintmijten (tetranychiden) houden van droge lucht. Regelmatig water rond de planten sproeien (vooral onder de bladeren) verhoogt de luchtvochtigheid en vertraagt hun verspreiding.
• Let echter op: een te hoge stilstaande vochtigheid kan de grondvliegjes (sciariden) en bepaalde schimmelziekten bevorderen. Vind dus een goede balans en ventileer indien nodig.

🌬️ Temperatuur en ventilatie

• Ventileer kassen en afgesloten ruimtes om overmatige hitte en benauwde lucht te vermijden, omstandigheden die wittevlieg (aleurodes) en schimmelziekten bevorderen.
• Een goede luchtcirculatie beperkt schimmelsporen en hindert kwetsbare vliegende insecten.
• Bij indoor teelt helpt het gebruik van oscillatieventilatoren om de stengels te versterken en vliegende insecten te ontmoedigen zich langdurig te vestigen.

🧹 Hygiëne en onderhoud

• Desinfecteer regelmatig je kweekmateriaal (steunstokken, snoeigereedschap, hergebruikte potten) om te voorkomen dat eieren of ziekteverwekkers van de ene plant op de andere worden overgedragen.
• Zet nieuwe planten of stekken binnenshuis enkele dagen in quarantaine om eventuele plagen te detecteren en te behandelen voordat ze in de hoofdruimte worden geplaatst.
• Verwijder regelmatig dode of zieke bladeren, want die herbergen vaak insecten en schimmels.
• Vermijd het laten liggen van plantaardig afval op de grond, in de tuin of kas.

---

🔍 Regelmatige controle

Inspecteer regelmatig:

• De boven- en onderkant van de bladeren 🍃
• De nieuwe scheuten 🌱
• De bloemknoppen 🌸

🔍 Regelmatige controle

Inspecteer regelmatig:

• De boven- en onderkant van de bladeren 🍃
• De nieuwe scheuten 🌱
• De bloemknoppen 🌸

Een vroege detectie van de eerste plagen (bladluizen, schildluizen, vlindereieren, mijtenspinnenwebben) maakt snelle actie mogelijk voordat er een demografische explosie plaatsvindt.

• Gebruik gele of blauwe kleefvallen 🟡🔵 om vroegtijdig wittevlieg, trips, enz. te detecteren.
• Verwijder handmatig bij de eerste waarnemingen: verpletter enkele bladluizen, verwijder een rups of doucheer een met trips besmette plant om hun voortplanting te voorkomen.

⚠️ Deze waakzaamheid is nog crucialer binnenshuis, waar plagen geen natuurlijke spontane roofdieren hebben!

🌿 II. Natuurlijke behandelingen tegen plagen

Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kunnen er toch besmettingen optreden. Gelukkig zijn er veel biologische behandelingen om de gerichte plagen te bestrijden, zonder de gezondheid van uw gewassen te schaden of te vervuilen.

Hieronder presenteren we beproefde natuurlijke remedies – plantenextracten (gieren, infusies), huisgemaakte oplossingen (zwarte zeep, oliën) of inzet van nuttige insecten – met hun respectievelijke effectiviteit, de beoogde plagen en gebruiksaanwijzingen.

---

🍃 Brandnetel- en heermoesgieren

Plantenextracten zijn gefermenteerde maceraten van planten, veel gebruikt in de biologische tuinbouw. Twee klassiekers zijn brandnetelgier en heermoesgier, met complementaire eigenschappen:

---

🌿 Brandnetelgier (Urtica dioica)

Het is een veelzijdige bereiding, zowel als meststof en insectenafweermiddel. Verdund als bladspray gebruikt, is brandnetelgier een effectief natuurlijk afweermiddel tegen bladluizen en mijten. Het versterkt ook de afweer van planten dankzij de rijkdom aan mineralen, waardoor ze minder gevoelig zijn voor ziekten.

💡 Preventief gebruik:

• In het voorjaar een verdunning (~10% gier) op het loof spuiten om bladluizen te ontmoedigen aan te vallen.

💪 Curatief gebruik:

• Vernevel de verdunde brandnetelgier direct op een plant die besmet is met bladluizen of rode spinnen.
• De geur en de bestanddelen verstoren de schadelijke insecten en kunnen ze doen loslaten of wegjagen.

🐛 Gerichte plagen :

• Bladluizen (alle soorten)
• Spintmijten en rode spinnen
• Witte vliegen (matige effectiviteit)
• Insecten met een zachte cuticula

⚠️ Voorzorgsmaatregelen:

• Nooit pure gier (onverdund) op de bladeren aanbrengen: het is zeer geconcentreerd en kan de plant verbranden.
• Vermijd behandelingen tijdens de bloei (de stikstofrijke brandnetelgier kan deze verstoren).
• Niet behandelen in volle zon (risico op fytotoxiciteit).
• Binnen, spaarzaam aanbrengen (sterke geur van fermentatie) en na de behandeling luchten.

---

🌾 Paardenstaartmest (Equisetum arvense)

Paardenstaart is rijk aan silica en alkaloïden. Het mestextract is vooral bekend als preventief fungicide (tegen valse meeldauw, echte meeldauw, roest…), maar heeft ook een interessante insectenwerende werking.

🦠 Gebruik :

• De alkaloïde stoffen helpen bepaalde insecten zoals de preimot (mineervlieg), evenals mijten en rode spinnen af te weren of te bestrijden.
• Gebruik als verdunde bladspray (~10–20%) op gevoelige gewassen:
• Aardappelen 🥔
• Tomaten 🍅
• Rozen 🌹
• Prei
• Kwetsbare fruitbomen 🍏
• Ongeveer om de 2 weken vernieuwen in risicoperiodes.

🐛 Gerichte plagen :

• Spintmijten (tetranychus)
• Specifieke insecten van de moestuin (preimot, mogelijk koolvliegjes)
• Schimmelziekten (valse meeldauw, roest, echte meeldauw...)

⚠️ Voorzorgsmaatregelen:

• Houd u aan de aanbevolen verdunningen (~1 deel mest voor 5 delen water volgens de recepten).
• Schud het mengsel voor gebruik, omdat het kan bezinken.
• Bij voorkeur 's avonds of bij bewolkt weer aanbrengen om de effectiviteit te maximaliseren.

💡 Bonus tip :
Paardenstaart kan ook worden gebruikt als aftreksel (snelle extractie door koken), wat silica en alkaloïden sneller onttrekt.
👉 Vers gebruiken – niet houdbaar in tegenstelling tot mestvloeistof.

🧄 Knoflook: een krachtig natuurlijk afweermiddel tegen insecten in de moestuin

Knoflook is een waardevolle bondgenoot in de tuin! Dankzij zijn zwavelverbindingen werkt knoflook als een natuurlijk afweermiddel tegen veel plagen, waaronder bladluizen, wittevlieg en bepaalde kevers. Hier zijn twee eenvoudige en effectieve technieken om van zijn insectenwerende eigenschappen te profiteren.

---

🌿 Techniek 1: Knoflookinfusie voor directe verstuiving

Met deze methode bescherm je planten door een knoflookinfusie direct op hun blad aan te brengen.

🔧 Benodigd materiaal :

• 5 tot 6 teentjes knoflook
• 1 liter water
• Een verstuiver

🧪 Bereidingsstappen:

1. Pel en plet de teentjes knoflook.
2. Breng het water aan de kook en zet het dan op laag vuur. Voeg de knoflook toe en laat 10 tot 15 minuten trekken.
3. Laat afkoelen en filter om de knoflookstukjes te verwijderen.
4. Giet de infusie in een verstuiver.
5. Verstuif op de bladeren, stengels en door insecten aangetaste gebieden (inclusief de onderkant van de bladeren).

💡 Vernieuwen om de 4 tot 5 dagen bij aanhoudende besmetting.

---

🌬️ Techniek 2: Geurbarrière op basis van knoflook, citroengras en azijn

Deze versie werkt als een preventieve barrière door een onaangename geur voor insecten te verspreiden, zonder de planten direct te behandelen.

🔧 Benodigd materiaal :

• 5 teentjes knoflook
• 1 liter water
• 1 eetlepel citroengras essentiële olie
• 2 eetlepels witte azijn of appelciderazijn
• Een verstuiver

🧪 Bereidingsstappen:

1. Bereid een knoflookinfusie zoals in de eerste methode.
2. Als het is afgekoeld, voeg dan citroengrasolie en azijn toe.
3. Goed mengen en dan in een verstuiver gieten.
4. Spray rond de teeltgebieden of bij de ingang van kassen, zonder de planten direct te besproeien.

💡 Ideaal om gewassen preventief te beschermen, vooral binnenshuis of onder glas.

---

🧼 Zwarte zeep spray

Zwarte zeep is een grootmoeders remedie die nog steeds actueel is om schadelijke insecten te bestrijden. Het is een natuurlijke zeep (zachte zeep op basis van plantaardige oliën en kalium) die wordt verdund in water en op de geïnfecteerde planten wordt gespoten.

🔬 Werking: Zwarte zeep werkt door direct contact:

• Het bevochtigt en verwijdert de dunne beschermende vetlaag van de insecten, wat uitdroging veroorzaakt.
• Het vormt een kleverige film die hun ademhalingswegen (spiracula) afsluit.

🪲 Effectief tegen:
Bladluizen, wittevlieg, schildluizen, trips, mijten, psylliden…
Deze zachtlichaam insecten worden snel geëlimineerd door een behandeling met zwarte zeep.

🌱 Gebruik :

• Verdun vloeibare zwarte zeep in lauw water (~5 eetlepels per liter water, of volg de instructies van het product).
• Als het is afgekoeld, spray dan dit zeepsop op en onder de bladeren, met speciale aandacht voor de plaagkolonies.
• U kunt ook een doek in deze oplossing dopen en handmatig de aangetaste bladeren schoonmaken (handig tegen schildluizen die aan de stengels kleven).

💡 Opmerking:
Zwarte zeep wordt zowel binnenshuis (kamerplanten, kassen) als in de tuin gebruikt. Het is biologisch afbreekbaar en veilig voor de gebruiker, huisdieren en planten – mits correct gebruik.

🎯 Gerichte plagen:

• Bladluizen van alle soorten
• Witte vliegen
• Wolluizen (inclusief wolluizen)
• Trips (volwassen en larvale vormen)
• Spintmijten (rode spinnen)
• Psylliden

❌ Beperkingen:

• Geen effect op insecten die verborgen zitten in weefsels (bijv.: mijnvliegjes)
• Niet effectief tegen insecten met een harde schaal (volwassen kevers, volwassen vlinders)

🔁 Effectiviteit en frequentie:

• Schokbehandeling maar van korte duur, zonder insecticide residu
• Kan meerdere behandelingen vereisen
• Bij ernstige besmetting:
• Vernevel 2 tot 3 dagen achter elkaar
• Vervolgens 1 keer per week tot het verdwenen is
• Spoel de plant af met schoon water tussen twee toepassingen door (om huidjes en plakkerige honingdauw te verwijderen)

⚠️ Voorzorgsmaatregelen:

• Test de oplossing altijd op een klein deel van de plant (sommige varens, orchideeën, vetplanten zijn gevoelig)
• Breng niet aan in volle zon of bij hoge temperaturen (loup-effect)
• Behandel aan het einde van de dag
• Binnen kunt u het loof enkele uren later afspoelen om plakkerige afzettingen te voorkomen
• Zwarte zeep spaart geen nuttige insecten als ze aanwezig zijn tijdens het sproeien :
• Behandel niet als er lieveheersbeestjes 🐞 of andere bondgenoten aanwezig zijn
• Of isoleer de te behandelen plant

🛢️ Natuurlijke oliën (neemolie en etherische oliën)

Plantaardige insecticide oliën vormen een andere categorie biologische behandelingen.

• De bekendste is de neemolie, gewonnen uit de zaden van de margosa (Azadirachta indica), bekend om zijn breed spectrum insecticide werking.
• Andere etherische oliën (EO) verkregen door destillatie van aromatische planten kunnen ook dienen als natuurlijk insectenwerend middel of insecticide: munt, lavendel, geranium, citrus 🍋, theeboom, enz. Ze werken vaak door hun sterke geur of door verbindingen die plagen verstoren.

---

🌿 Neemolie

Het is een plantaardig pesticide dat al meer dan een eeuw wordt gebruikt om gewassen te beschermen.

🧪 Werkzame stof :

• De azadirachtine die het bevat verstoort de groei en voortplanting van veel insecten.

🎯 Effectief tegen :

• Bladluizen
• Wittevlieg
• Trips
• Spintmijten
• Rupsen
• Cicadellen
  (En andere plagen van de moestuin)

Het werkt ook als :

• Anti-voedselzoekend
• Hormoonverstoorder
• Met bovendien een matige schimmelwerende werking

🌱 Gebruik :

• Meng een paar milliliters neemolie met lauw water
• Voeg wat zwarte zeep of Marseillezeep toe om te emulgeren
• Vernevel op het loof, boven- en onderkant van de bladeren
• Bij voorkeur 's avonds behandelen
• Herhaal elke 7 tot 10 dagen indien nodig (geleidelijk effect)

⚠️ Voorzorgsmaatregelen:

• Goed schudden voor gebruik, want de olie scheidt snel
• Niet overdoseren: een concentratie van 0,5 tot 2% is voldoende
• Niet in de volle zon aanbrengen
• Hoewel als veilig voor zoogdieren beschouwd, wordt aanbevolen om:
• Was de behandelde groenten voor consumptie
• Draag handschoenen tijdens de bereiding

---

🌼 Essentiële oliën (EO)

Talrijke EO hebben insectenwerende of insecticide eigenschappen dankzij hun vluchtige werkzame stoffen. Hier zijn enkele voorbeelden:

• 🌿 Essentiële olie van pepermunt
  Insecticide en afweermiddel erkend tegen de bladluizen en andere insecten uit de moestuin.
  Zijn krachtige mentholgeur verstoort de bladluizen en kan zelfs hun vestiging beperken op de naburige planten.

• 🍊 Etherische olie van Zoete Sinaasappel
  Zeer effectief om de wittevliegjes (witte vliegen) en de rode spinnen, dankzij de limoneen die het bevat.

• 💜 Etherische olie van Lavendel (of Lavandin)
  Traditioneel gebruikt voor bladluizen en mieren verdrijven, vooral rond rozenstruiken.

• 🌺 Rozenhoutolie
  Bevat geraniol en van de citronellol, samengesteld uit effectief tegen schildluizen en bladluizen.
  Het is een natuurlijk insecticide dat kan deze plagen doden door inname en inademing van zijn vluchtige bestanddelen.

• 🌳 Tea Tree olie (Theeboom)
  Voornamelijk schimmelwerend, zijn kamferachtige geur kan ook insecten afstoten en de aangetaste planten zuiveren van schildluizen of schimmels.

---

🧴 Gebruik van etherische oliën

⚗️ Belangrijk : Gebruik nooit pure etherische oliën, ze kunnen planten verbranden.

🧪 Basisrecept :

• Verdun 5 tot 10 druppels van de gekozen etherische olie (of een mengsel van meerdere complementaire etherische oliën) in 1 liter water
• Voeg 1 tot 2 druppels zwarte zeep of afwasmiddel toe als emulgator
• Goed schudden
• Spuit op de aangetaste planten, gericht op de brandhaarden (bladluizen, schildluizen...)

🕐 Ideaal moment :

• Omdat etherische oliën zeer vluchtig zijn, is het beter om 's avonds of vroeg in de ochtend te behandelen
• Herhaal na 3 dagen, daarna wekelijks indien nodig

⚠️ Voorzorgsmaatregelen:

• Draag handschoenen en vermijd het direct inademen van het mengsel
• Etherische oliën kunnen irriterend zijn voor de huid of de luchtwegen
• Behandel niet in aanwezigheid van bijen 🐝 (sommige etherische oliën zoals munt kunnen ze ook afstoten)
• Vermijd langdurig gebruik van dezelfde etherische olie om stress bij de plant te voorkomen
• Controleer altijd of de gekozen etherische olie niet fytotoxisch is voor uw plantensoort
  👉 Doe eerst een test op enkele bladeren

---

🧪 Afkooksels en maceraties van planten

(Tomaat, rabarber, alsem...)

Naast knoflook (al besproken in het artikel) kunnen veel tuinplanten worden gebruikt om huisgemaakte insecticide bereidingen te maken. Deze afkooksels, infusies of maceraties richten zich op specifieke plagen met lokale natuurlijke middelen. Hier zijn drie effectieve recepten:

---

🍅 Tomatenbladeren

Tomatenstengels en -bladeren bevatten tomatine, een alkaloïde met insecticide eigenschappen.

💧 Mogelijke bereidingen :

• Tomatenmest (gefermenteerde maceratie van uitlopers)
• Afkooksel van tomatenbladeren

🎯 Efficiëntie :

• Natuurlijk afweermiddel en insecticide
• Helpt om van bepaalde plagen af te komen:
• Koolwitje (vlinder en rupsen) 🦋
• Sprinkhanen (kleine springkevers) 🪲
• Preimot
• Wortelvlieg 🥕
• En werkt door contact op de bladluizen

🛠️ Gebruik :

1. Breng 500 g tomatenbladeren aan de kook in 5 L water
2. Laat trekken terwijl het afkoelt
3. Filteren
4. Spuit het koude, pure aftreksel op de geïnfecteerde planten (bijv. bladluizenkolonies)

✨ Tip :
Je kunt een lepel zwarte zeep en wat 70° alcohol toevoegen om de hechting te verbeteren en de effectiviteit te versterken.

⚠️ Voorzichtigheid :
De tomaat behoort tot de nachtschadefamilie en bevat potentieel giftige alkaloïden:

• Draag handschoenen tijdens de bereiding
• Vermijd het consumeren van behandelde planten zonder ze eerst te wassen

---

🍃 Rabarberbladeren

De grote rabarberbladeren, niet eetbaar voor de mens (giftig vanwege oxaalzuur), kunnen een krachtig natuurlijk insecticide worden.
Een rabarbermest (of een 24-uurs maceratie gevolgd door een aftreksel) wordt onverdund als insectenwerend middel gespoten zodra de eerste plagen verschijnen.

🎯 Doelwit :

• Bladluizen (bonenluis, rozenluis, enz.)
• Parasitaire vliegen (wortel, ui)
• Preimot
• Slakken 🐌

✅ Gebruik:

1. Laat ongeveer 500 g gehakte bladeren 24 uur weken in 5 L water
2. Breng 20–30 minuten aan de kook
3. Laat afkoelen, filteren
4. Spuit direct op de aangetaste planten (bijv. besmette rozen)

⚠️ Voorzorgsmaatregelen:

• Draag handschoenen (wrijf niet in de ogen tijdens de bereiding)
• Bewater de eetbare grond niet met deze bereiding (oxaalzuur kan het microbieel leven in de bodem verstoren)
• Bewaar niet te lang: de gier is effectiever als hij vers is

---

🌼 Duizendblad (Tanacetum vulgare)

Duizendblad is een wilde plant met gele bloemen, bekend om zijn afwerende eigenschappen.
Het bevat thujonen en andere krachtige aromatische verbindingen, die vrijkomen bij infusie of gier.

🐜 Effectief tegen :

• Mieren
• Bladluizen
• Vliegen (wortel, ui)
• Blaasmijten
• Wittevlieg
• Spintmijten
• En nog veel meer...

🌱 Tip :
Het verspreiden van gesneden duizendblad tussen de groenterijen helpt bij het verstoren van de oriëntatie van insecten.

💧 Insecticide werking :
Een geconcentreerde infusie van duizendblad kan het leggen van eieren remmen en de larvale ontwikkeling van sommige plagen blokkeren:

• Colorado kevers 🪲 (aardappelkevers)
• Fruitboorderlarven
• Koolwitjes 🦋

✅ Gebruik:

• 300 g verse duizendblad (bladeren + bloemen) 24 uur laten trekken in 1 L kokend water
• Of 1 week laten gisten als meststof
• Verdunnen tot 10–20 % en op de planten sproeien
• Men kan ook boeketten duizendblad aan de voet van fruitbomen plaatsen 🍏 om ze te beschermen tijdens de vliegperiodes van plagen

⚠️ Voorzorgsmaatregelen:

• Duizendblad kan irriterend zijn bij aanraking ➤ draag handschoenen tijdens het oogsten
• Het effect is vooral afwerend, aanvullend op andere methoden (bv. vallen of lokplanten)

---

🐞 Hulpinsecten (biocontrole bondgenoten)

Een lieveheersbeestje dat bladluizen opeet, is een waardevolle natuurlijke bondgenoot tegen plagen!

🌿 In plaats van de schadelijke insecten direct te doden, bestaat een ecologische aanpak erin hun natuurlijke vijanden in te voeren zodat zij het werk voor u doen. Deze organismen worden hulpinsecten of teeltassistenten genoemd.

• Buiten: bevorder hun natuurlijke komst met bloeiende zones, hagen, insectenhotels, wilde hoekjes
• Binnen / kas: men kan specifieke hulpinsecten kopen en introduceren op de besmette planten

---

🐞 Lieveheersbeestjes (en hun larven)

Lieveheersbeestjes zijn grote vraatzuchtige bladluiseters.
De zevenstippelige lieveheersbeestje is goed bekend: één volwassen of larvaal individu kan tot 100 bladluizen per dag consumeren.
Ze vallen soms ook andere kleine insecten aan zoals wolluizen of psylliden.

✅ Gebruik:

• Trek ze natuurlijk aan in de tuin met nectarplanten 🌸
• Vermijd pesticiden
• Bij een plaag kun je larven kopen en op de aangetaste planten plaatsen – ze gaan meteen aan het werk!

⚠️ Voorzorgsmaatregelen:

• Laat ze 's avonds of vroeg in de ochtend los
• Bevochtig de planten lichtjes van tevoren ➤ ze zullen drinken en langer blijven
• Binnen kunnen lieveheersbeestjes, eenmaal volwassen, proberen te ontsnappen ➤ gebruik ze vooral in gesloten kassen

---

🌿 Gaasvliegen (Chrysoperla carnea, “dame met gouden ogen”)

De larven van gaasvliegen zijn vraatzuchtige roofdieren, die kunnen eten:

• 50 bladluizen per dag
• Maar ook trips, kleine rupsen, witte vliegen…

👉 Ze worden “lions des pucerons” genoemd.

✅ Gebruik:

• Je kunt eieren of larven kopen
• Plaats ze in de besmette gebieden (tuin of kas)
• De volwassen dieren worden mooie groene insecten en voeden zich met stuifmeel (onschadelijk)

⚠️ Voorzorgsmaatregelen:

• De gaasvliegen zijn nachtdieren ➤ wees niet verbaasd als je ze overdag niet ziet
• Breng geen zwarte zeep of olie aan op de plekken waar je ze hebt losgelaten, anders kunnen ze sterven

---

🕷️ Roofmijten – Specialisten in rode spinnen en trips

Het zijn kleine vleesetende mijten (bv. Phytoseiulus persimilis, Amblyseius swirskii) die zich voeden met andere mijten of insecten.
Het zijn de natuurlijke vijanden van de spintmijten (rode spinnen) en ze vallen ook trips aan.

✅ Gebruik:

• Ze worden vooral in kassen of indoor gekweekt geïntroduceerd
• Men koopt zakjes of buisjes met deze levende mijten
• Ze worden verspreid op de besmette planten, waar ze actief op zoek gaan naar schadelijke kolonies om op te eten
• Sommige zoals A. swirskii kunnen preventief worden gebruikt tegen tripsen en wittevliegjes

⚠️ Voorzichtigheid :

• Deze mijten houden van een bepaalde vochtigheid
  ➤ Als de lucht te droog is (< 50%), besproei dan het loof licht
• Vermijd behandelingen met zwavel of oliën, die schadelijk voor hen zijn

---

🛡️ Roofwantsen – Tegen tripsen, wittevliegjes, rupsen

Kleine vleesetende wantsen zoals Orius laevigatus (de "piraten-trips") of Macrolophus worden in kasteelten gebruikt om te reguleren:

• De tripsen
• De wittevliegjes (aleurodes)
• De rupsen
• En soms ook de mijten

🔬 Ze steken en legen hun prooien 🧪

✅ Gebruik:

• Vaak gebruikt door professionele groentetelers, maar ook geschikt voor de hobbytuinier in de kas
• Breng ze in zodra de eerste tripsen worden gesignaleerd
• Orius is ook effectief op kamerplanten

⚠️ Voorzichtigheid :

• Deze wantsen kunnen vliegen
  ➤ Buiten lopen ze het risico weg te vliegen
  ➤ In de kas blijven ze in het gesloten ecosysteem

🪱 Entomopathogene nematoden – Vangen bodemplagen

Het zijn geen insecten, maar microscopisch kleine nuttige wormen (geslacht Steinernema of Heterorhabditis) die insectenlarven in de grond parasiteren.

🎯 Belangrijkste doelen:

• Grijze wormen (nachtvlinderlarven, rupsen in de grond)
• Larven van grondvliegen (sciariden)
• Popstadia van thrips die op de grond zijn gevallen
• Witte wormen op het gazon
• Grondwormen in de moestuin

✅ Gebruik:

• Koop een zakje levende nematoden (in poedervorm om te verdunnen)
• Besproei de besmette grond met deze oplossing
• Nematoden dringen de insectenlarven binnen en elimineren ze

⚠️ Voorzorgsmaatregelen:

• Houd rekening met temperatuur- en vochtigheidsvoorwaarden (over het algemeen:
  ➤ bodem > 12°C,
  ➤ behandeling aan het einde van de dag,
  ➤ vochtige grond)
• Nematoden zijn onschadelijk voor het milieu, behalve voor gerichte insecten

---

🐝 Andere nuttige natuurlijke bondgenoten

Andere hulpstoffen verdienen ook genoemd te worden:

• Zweefvliegen 🪰: hun larven eten bladluizen
• Parasitaire wespen 🐝:
  • Encarsia formosa tegen wittevlieg in kassen
  • Trichogramma's tegen de eitjes van schadelijke vlinders
• Insectenetende vogels 🐦: dol op rupsen in tuinen

---

⚠️ Algemene voorzorgsmaatregelen met hulpinsecten

Als u nuttige insecten introduceert, volgen hier enkele aanbevelingen om hun effectiviteit niet te compromitteren:

🚫 Vermijd insecticidebehandelingen, zelfs biologische (zwarte zeep, oliën…), direct na introductie ➤ dit kan uw bondgenoten doden.
✔️ Breng deze behandelingen aan vóór hun komst en laat ze vervolgens natuurlijk werken.

💧 Zorg voor een gastvrije habitat:

• Laat enkele bladluizen op een geïsoleerde plant om lieveheersbeestjes te voeden
• Houd een goede vochtigheid aan voor roofmijten
• Plant bloemen rijk aan nectar en stuifmeel 🌼 om volwassen hulpinsecten (lieveheersbeestjes, gaasvliegen, zweefvliegen…) te voeden

🌿 Resultaat: uw hulpinsecten zullen zich duurzaam vestigen en op een natuurlijke en effectieve manier het terugkeren van schadelijke insecten voorkomen.

---

🐛 Overzichtstabel: Veelvoorkomende schadelijke insecten & natuurlijke oplossingen (Preventie – Behandelingen – Hulpmiddelen)

 

⬆️ Bovenaan de pagina